Nad Niemnem

Justyna Orzelska jest piekna, lecz uboga szlachcianka, zamieszkujaca dworek w Korczynie. Gdy jej bogaty kuzyn, Zygmunt Korczynski odrzuca milosc dziewczyny, ta stopniowo zakochuje sie w Janie Bohatyrowiczu. Nowy wybranek, choc pochodzi z nizszej warstwy spolecznej, urzeka dziewczyne opowiesciami o przodkach, walczacych w powstaniu styczniowym i rozbudza w niej ducha patriotyzmu. "Nad Niemnem" to powiesc realistyczna.
Orzeszkowa z jednej strony prezentuje zycie dworu, dworków i zascianka szlacheckiego w II polowie XIX wieku, w okolicy kreslonej biegiem rzeki Niemen. Z drugiej strony przedstawia sytuacje i postawy Polaków po powstaniu styczniowym. Bohaterowie przez kultywowanie tradycyjnych wartosci dbaja o zachowanie polskiej tozsamosci. Mieszkancy Kresów zyja nie tylko w swiecie historii, ale równiez w swiecie natury.
Sa w niej zadomowieni i to ona daje im prace oraz przynosi ukojenie.