Medycyna

Model romantyczny, choc dzis juz jest glównie czescia historii medycyny, moze byc oceniany rozmaicie. Niektórzy, istotnie, uznaja go za niewiele znaczacy epizod w dziejach sztuki lekarskiej, do tego o charakterze konserwatywnym albo nawet wstecznym. Inni natomiast, i chyba nie sa oni w mniejszosci, uwazaja, ze medycyna romantyczna odegrala pewna role zarówno w przezwyciezeniu kryzysu, jaki zapanowal w XVIII stuleciu, jak i w ponownym samookresleniu sie medycyny somatycznej i materialistycznej - a co za tym idzie, w jakims stopniu przyspieszyla uksztaltowanie sie medycyny w jej nowoczesnym rozumieniu.
[...] pewne idee medycyny romantycznej staly sie przedmiotem twórczej reinterpretacji i powracaja równiez i dzisiaj, nawet jesli ich przytuliskiem jest przede wszystkim medycyna alternatywna [...] równiez naukowo ugruntowane formy terapii nie zajmuja sie jedynie mechanizmami cielesnymi i fizjologicznymi, ale - poniekad na sposób holistyczny - coraz czesciej podejmuja równiez kwestie podmiotowosci pacjenta, wzbogaconej o elementy psychiczne i spoleczne, co - pewnie z emfaza i przesada - mozna by nazwac posmiertnym triumfem romantyzmu.
Wreszcie nie mozna zapomniec, ze to wlasnie medycynie romantycznej, z jej nastawieniem na lacznosc ducha i ciala, istotne impulsy rozwojowe zawdzieczaja psychoanaliza (Freud traktowal przeciez choroby jako zjawiska psychosomatyczne), psychologia i psychiatria.